عبداللة مةحمود
ئةمرؤ نزيكةي 2مانط بةسةر بةردبارانكردني دوعا 17 سالَةدا تيَدةثةرِيَ، كة تيايدا دةسةلآت(كورد و عةرةب) مةزهةب(سونةو مةسيحي و موسولَمان، ئيَزيدي) خواو ياساو تيرة بةيةكةوة، تةماشاضي وبةشداربوون لة رِوحكيَشاني نائينسانيانةيدا. هةر ئةوئامادةيية هةمةلايةنةش وايكرد كيَشةي دوعا ئةوثانتاية لة جةرطةي كوشتاري 16 سالَة و هةموو رِؤذةدا، داطيربكات و ببيَتة دؤسييةكي تايبةت.
ئةطةر دؤسيةكة تةنها دؤسيةي شةرةف” ناموس ثةرستي” بواية، بيَطومان دؤسيةي كةذالَ خدر زؤرطةورةتر بوو، ئةوانةي دةستيان برد بؤ برِيني جةستةي كةذالَ خدر، ويستيان بة ذناني بلَيَن كة ئةمة عيبرةتي ئةوانةية كة سةري كةلتور و بةرزي ناموس!! نةوي دةكةن.
بةلآم دوومانط بةرلةئيَستا دوعا نةك بةتةنها بةتاواني خؤشةويستي، بةلَكة هاوكات بةتاواني هةلَطةرِانةوة لة مةزهةب و عادات و رِيَساي تيرة، بةتاواني خؤشةويستي لةطةلَ كورِيَكي عةرةبزماندا، لةنمايشيَكي دةسةلآت و ياساو ئيسلام و مةزهةب وقةوم و تيرةدا، بةردباران و بلؤك بارانكراو، لةخويَن هةلَكيشرا.
لةطةلَ رِوداني كارةساتةكة، تراذيدياي ئةم مةرطة، لة بةعشيقةو بةحزانيةو شيَخان و دهؤك و هةوليَرو سليَمانيةوة، لةذيَرضاوي كاميراو تةلةفزيونةكان و رِيزة ثةيامنيَرةكانيانةوة، لةبةردةم رِاثؤرت ئامادةكةرةكاندا، بةبةرضاوي مؤضةخؤراني دةزطاي هةولَطري و نهيَني بةئةزمونةكانةوة! طةيشتة ميدياي دةستةمؤنةكراو.
ئةم رِووداوة بةدواي خؤيدا، ثةروةندةي ديني و قةومي و قلَشتي مةزهةبي لة ثانتايي كوردستاندا بةشيَوةيةكي بةرضاو كردةوة، هةولَةكان خرانة طةر بؤ رِاكيَشاني دؤسيةي بةيةكداداني ديني و قةومي عيَراق بؤ كوردستان، تا لةذيَرناوي بةرطري لة ئيسلامي محةمةدي و عةليدا، بكةونة طياني ئيزيديةكان و شةيتان ثةرستةكان!! لةتؤلَةي كوشتني كيذؤلَةيةكي بة ئيسلام بوو.
لةو ضواضيَوةيةدا بوو بةربةريانة كةوتنة طياني هةزاران ئيَزيدي و شولَي بيَحورمةتي و ئيهانةو لةسةركاردةركردني هةزاران ئيزيدي و تةنانةت دةركردنيان لةناو ئوممةتي موسولَماناندا!! دةست بؤبردو دةيان كةسيان قةسابي كرد.
سةير ئةوةبوو تادةنطي ئازاديخوازي، نةفرةتي ئينسانة ئازاديخوازو ثيَشكةوتنخوازةكان دانةباري. تا ئةم دةنطة ئينسانيية سنورةكاني نةبةزاند، و نةضووة طةروي دةسةلآت و تيرةو مةزهةبةوة، دةسةلآت و ميديا ثارة بؤهةلَرِذاوةكةي ميَشيش ميوانيان نةبوو. ئةوة كة ثاش 20 رِؤذ كةنالَة تةلةفزيونةكانيان و رِؤذنامةكانيان و بةرثرسةكانيان هاتنة قسة، بةجيا لةوةي بةرهةمي طوشاري بةرةي ثيَشكةوتنخوازو ئازاديخوازي كؤمةلَطاي كوردستان و ميديادةستةمؤنةكراو و طةورةيي رِووداوةكة بوو، هاوكات هةولَيَكي ناضاري دةسةلآت بوو بؤ كثكردنةوةي دةنطي نارِةزايةتي بزوتنةوةي يةكسانيخوازانةي ذنان و دةنطي رِةساي ئازاديخوازي و ئينساندؤستي.
ئةوة كة تراذيدياي كوشتني دوعاي لة كوشتاري هةزاران دوعاي تر جياكردةوة، ئةوةي كة دوعا دةبيَتة ئيلهام بةخش بؤ دةستبردن بؤ نووسين، ئةوةي دةبيَتة سةرمايةو فةنتازياي ضةندين شيعرو ثةخشانة شيعرو ضيرؤك و نؤظل، دةبيَتة مانشيَتي دةيان رِؤذنامة وطؤظار، دةبيَتة هاندةري وةريَخستني ضةندين سمينارو كؤبونةوةي حزبي و جةماوةري، دةبيَتة ضوارضيَوةي ضةندين كؤنطرةو كؤنفرانس، بةجيا لة قارةمانيَتي” تةكنةلؤذيا” و كاميرا كة رووداوةكة دةطوازيَتةوةو ئابرِووي شاشة زلةكاني TV دةسةلآت دةبات، ئةوة ئامادةيي ئةو حةشامةتة بةرد و بلؤك بةدةستةية، ئامادةيي ئةو مةطدؤستييةية كة قةومضيَتي، تيرةضيَتي، ديني ثةرستي، مةزهةب ثةرستي، ياساي جةنطةلَ، رِةمزي تيرة، قةوالَ و مةلا، … دةسةلآتي ثاريزةريانة، كة هةموويان دةست دةوةشيَنن، هةموويان قارةمانيَتي خؤيان لةجةستةو روحي خؤشةويستيدا تاقي دةكةنةوة، و سةرئةنجام لة ذيَرناوي ناموس، هةلَطةرانةوة لة دين و مةزهةب، هةلَطةرانةوة لة قةومضيَتيدا، رِيز نةطرتن لة كةلتور، لة سةرةك تيرة، رِةوايةتي بةم كوشتنة دةدات و دوعا خةلَتاني خويَن دةكريَت.
بةلآم ئةوة هةر دوعا نيية سةنطباران دةكريَت، بةلَكة دين و مةزهةب، قةوميطةري” كوردو عةرةب”دين” ئيزيدي و موسولمان”، مةلاو قةوال، هةموويان بةويَنةي جةلادي ذن، بةويَنةي جةلادي ئينسان، ئامادةيي ميَذووييان هةية، و ئةمة تةنها حالَةتيَكي ناوازةي كوشتنة، حالَةتي مةراسيم سازدان بؤ كوشتن لةدلَي كوشتاري ئةو هةزاران ذنةي لة 16 سالَي رِابردودا كوذراون، يان ئةو هةزاران ذنةي لةذيَر طوشاري هةزارسةري بيَمافي و توندوتيذي و داخراني و داغان بووني هيواو ئوميَددا، ناضاركراون دةستيان بضيَتة جةستةي خؤيان و خؤيان بكوذن، خؤيان بسوتيَنن، هةموويان بةرهةمي ئامادةيي دةسةلآتي قةومثةرستي كوردو ميليشياكانييةتي، بةرهةمي دين و مةلاو مينبةرةكانيةتي، بةرهةمي ياساو رِيساي دواكةوتوانةي سةرضاوةطرتوو لة ئيسلام و هةموو مةزهةبةكانيةتي، بةرهةمي بة ثيرؤزرِاطرتني ديوةخان و مزطةوت و تةكيةو خانةقاكان وعةشيرةتبازي و تيرةضيَتي و هؤزطةرايي رِةمزةكانيةتي، بةرهةمي ئةو دةسةلآتةية كة ناهيَليَت وةجاخي ثةروةرةدةو فيَركردني بةعس كويَربيَتةوة، بةرهةمي رِاوةستانةوةي دةسةلآتة بةرامبةر بة مافة فةردي و مةدةنيةكان، بةرامبةر بة ئازادي و خؤشةويستي و دةرياضةكاني جواني، بةرهةمي كوشتن و سةنطةرطرتنة لةهةر هيواو ئارةزوويةكي ئينساني.
تا ئةوكاتةش دين و مةزهةب، قةومضيَتي، تيرةو هؤزو رِةمزةكانيان، ئامادةييان هةبيَت لةسةر ذياني كؤمةلآيةتي و سياسي كؤمةلَطا، دوعاكاني كوردستان لةذيَر سةنطساركردندان. لةو رِؤذةوة كة دوعا بلؤكباران كراوة، دةيان دوعاي تر جةستةيان بةدينبارانكردن و كةلتورثاريَزي و شةرفثاريَزي، خراوةتة ذيَر خاك، ئةطةر بريارِبيَت دةنطي وةخةبةرهاتووي ئيَستا لةدذي توندوتيذي و كوشتاري ذنان، بةئاقاري كؤتايهيَنانيدا برِوات، ئةوا دةبيَت لةوروذاندني سؤزو ئةخلاقيطةريةوة، لةهةلَضوني دةرونيةوة، لةهةلَويَست بارانةوة، ئةم دةنط و هيَزانة ببنة هيَزيَكي كؤمةلآيةتي بةهيَز بؤ هةلَتةكاندني بنةماكاني دين و كةلتوري ثياوسالاري. كورتكردنةوةي دةستي دين و و مةزهةب و رِةمزي ديني عةشيرةتي و هؤزطةرايي لة ذياني ياسايي و كؤمةلآيةتي كؤمةلَطادا، كردني دين و مةزهةب بة كاري تايبةتي ئينسانةكان، ئةمةش جطة لةوةي ثيَويستي بة كؤنفرانس بةستن و سيمينارطيرانة، ثيَويستي بةكؤرو ئامادةكردني ياداشتي نارِةزايةتي ية، هاوكات ثيَويستي بةهيَزيكي طةورةي كؤمةلآيةتيية كة لةسةر شةقامةكان و بةردةم ثةرلةمان و حكومةتدا ئامادةبيَت، تا طوشاريَكي طةورةي بةرين و فراوان لةسةر دةسةلآت دروست بكات، كة دةسةلآت ناضاربيَت ياساو رِيَسا كؤنةثةرستة سةضاوةطرتووةكان لةدين وشةريعةت، لةكةلتور و عاداتي ميللي، جيابكاتةوة و لةجيَطايدا ياساو رِيَساي مؤديرن و مرؤيي جيَطةيان بطرنةوة، ئةمة تةنها بة ثرؤذةياسا، بةداواوثارِانةوة، بةنووسين و سمينارطيَران،……مةيسةرنابيَت،و ثيَوستي بةكاري هاوبةشي هةموو رِيَكخراوة ثيَشكةوتنخوازةكاني ذنان و رِيَكخراوةمةدةنييةكان، ثيَويستي بةكؤبونةوةي هةموو ئةو ئينسانانةية كة ثيَكهيَنةري بزوتنةوةي يةكسانيخوازانةي ذنانن، ثيَويستي بةرِاكيَشاني ثشتيواني رِيَكخراوة ئينساندؤست و مةدةنيةكاني نيَونةتةوةييية، ثيَويستي بة تيَثةرِاندني كاري كاتي و كةمثةيني و رِاطوزارة، و ثيَويستي بةكاري ليَكهةلَثيَكراوبةردةوام هةية.
ديارةهاتنةمةيداني ئةم بزوتنةوةية بؤ طؤرِيني ياساو رِيَسا دواكةتوو دذي ذنةكان، دةبيَ هاوكات بيَت لةطةلَ بةسزا طةياندني هةموو ئةوانةي بةشداربوون لةكوشتني دوعاو لةمةراسيمةكةيدا هاوبةشيان كردووة، لةدادطايةكي ئاشكراو عادلانةدا. هةروةها طيَرانةوةي حورمةت و رِيَز بؤ خةلَكي ئيَزيدي و قةرةبوكردنةوةي هةموو زيانة طياني و مادي و مةعنةويةكانيان خواستيَكي ئينساني يةو دةبيَ بةسةمةر بطةيةنريَت، خةلَكي ئيَزيدي بطةرِيَنةوة سةر شويَني كارو ذيانيان و حورمةت و سةربةخؤييان ثاريَزراوبيَت، دةسةلآت بةرثرسي رِاستةوخؤية لةو رِاستايةدا.
1/6/2007