Home ئەرشیف2008 ڕیکەوتننامەی ئەمنی نێوان ئەمریکاو عێراق، مەترسیەکی گەورەیە بۆسەر خەڵکی عێراق و کوردستان و ناوچەکە

ڕیکەوتننامەی ئەمنی نێوان ئەمریکاو عێراق، مەترسیەکی گەورەیە بۆسەر خەڵکی عێراق و کوردستان و ناوچەکە

by Abdulla Mahmud

عبداللة مةحمودBidnMalk

وابرِيارة ئةمريكاوعيَراق تا كؤتايي مانطي تةموزي ئةمسالَ رِيَكةوتننامةي ئةمني دريَذخايةن كةلاني كةم دوو دةهة كةمتر نةبيَت ئيمزا بكةن.

بةثيَي ئةو هةوالآنةي تائيَستا بلآوكراونةتةوة، ئةمريكا خوازيارة لاني كةم 50 بنكةي سةربازي دواي كشانةوةي لةعيَراق دابمةزريَنيَت، هةروةها بؤ ماوةيةكي دريذخايةن هيَزةكاني ئاسايش، سوثا، وةزارةتي ناوخؤ بخاتة ذيَر ضاوديَري خؤيةوة. و هيض ثؤستيَكي ئةمريكييش ثشكنين!! نةيطريَتةوة.

ئةمريكا هةموو هةولَيَكي خستؤتةطةرو خةريكي طوشارهيَنانة بؤ حكومةتةكةي مالكي تا ئةم رِيَكةوتننامةية هةرضي زووة مؤر بكريَت.

ئةوة كةثيَي دةوتريَت رِيَكةوتننامةي ئةمني نيَوان حكومةتي عيَراق و ئةمريكا، سياسةتيَكي ديكةي ئةمريكاية، سياسةتي ئيعتراف نةكردن بة شكست و دريَذةدان بةجةنط، ئةمةش مةترسيةكي ترسناكة ض بؤ خةلَكي عيَراق و كوردستان و ض بؤناوضةكة بةطشتي. بةتايبةتيش ئةطةر بةم شيَوةية بيَت كة تائيَستا رِاطةيةنراوة.

هيض لةوة رِؤشنتر نيية كة جةنطخوازي ئةمريكاو داطيركردني عيَراق و بووني لة عيَراقدا، خؤي فاكتةرو لايةني سةرةكي نائةمنكردني عيَراق و ناوضةكةية، جةنط و داطيركاري ئةمريكا نةك هةر كؤمةلَطاي عيَراقي داغان كرد، و كردية نائةمنترين شويَن و طؤشةي دنيا، كردية مةيداني خويَنرِيَذييةكي بةردةوام، كردية طؤرةثاني يةككلاكردنةوةي كيَشةي خؤي لةطةلَ نةياراني لة دنيادا، كردية طؤرةثاني بةيةكداداني تايفي و قةومي و مةزهةبي، كردية ذينطةي سةرهةلَداني تيرؤرو مةلَبةندي ثيَطةياندني تيرورستان، كردية شويَنيَك بؤ قةسابيكردني جةماعي خةلَك و مختةبةري داهيَنانة تيرؤرستيةكان و تةقاندنةوةو كردةوةي كوشتاري خةلَك و خؤكوذي، و كردية قوتابخانةي ثيَطةياندني زةرقاويةكان و بةضكة سةدام حسين و خومةيني و خامةنةييةكان و نةسرولاكان، بةلَكو زوربةي رِؤذهةلآتي ناوةرِاست و دنياشي تووشي نائةمني كرد. تيرؤرو رِةوتة ئيسلاميةكاني بة ثانتايي هةموو طؤشةو كةنارةكاني دنيادا بلآوبوونةوة، نةك هةر عيَراق كراية ئةفغانستاني سةردةمي جةنطي سارد، بةلَكة داطيركاري و جةنط لة عيَراقدا، ئةفغانستاني خستةوة دةست تالَيبان و ئيَستا ئيتر دوبارة سةريان بةرزكردؤتةوة، ئةمرؤ عيَراق و ئةفغانستان، لة ثال ئيَراندا… سيكؤضكةي هةرِةشةن بؤ سةر دنياي ئةم سةردةمة.

 ديارة ئةمة دريَذةي دةبيَت، رِيَكةوتننامةي ئةمني كة ئةمريكا ثيَداطري لةسةر ئةكات و بيَطومان لة بناغةدا ثرؤذةي ئةمريكي ية، ثرؤذةيةكة بؤ دريَذةدان بة سياسةتي جةنطخوازي و ملهوري لة عيَراقدا، بةلآم بة شيَوةيةكي ديكة.

ئةمريكا كة لةعيَراقدا لةبةرامبةر بة ئيسلامي سياسي و دةستةو تاقمة تةفكيري بةعسيةكاندا و تووشي ناكامي و شكست هاتووة، دةيةويَ ئةوة كة لةم شيَوة جةنطةدا سةرنةكةوتووة بة شيَوةي تر و لة ذيَر ناوي ريَكةوتننامةي ئةمني و ديبلؤماسيدا، بباتة ثيَشةوة. لةلايةكةوة دةيةويَ بة شيَوةي رِةسمي و رِيَكةوتننامةي مؤركراو، حزوري سةربازي و سياسي خؤي بهيَليَتةوةو بة ضاوديَريكردني سوثاو هيَزة ئةمنيةكان و وةزارةتي ناوخؤي عيَراقيش ئيدامةي جةنط و نةخشة سياسيةكاني خؤي لة عيَراق و ناوضةكةدا بةرِيَوة ببات.  لةلايةكي تريشةوة ثاشةكشةيةكي ئابرِوبةرانة بكات و زةمانةتي دةوري ملهورِانةي خؤيشي بؤ ضةندين دةهةي تر لةناوضةكة فةراهةم بكات.

ئةم سياسةتة كة ئةم رِيَكةوتنامةية زامني ئةو سياسةتةي بؤ ئةكات، لة هيض باريَكدا نةك لة قازانجي خةلَكي عيَراق و كوردستاندا نيية، بةلَكو رِيَك بة ثيَضةوانةوة مةترسيةكي طةورةية لةسةر خةلَكي عيَراق و كوردستان و ناوضةكة.

مانةوةي ئةمريكا بة ثيَي ئةم رِيَكةوتننامةية ياني دريَذةدان بة وةزعي نائةمني عيَراق و داطيركاري و رِةسميةتدان بة داطيركاري ء ميلتاريزم و عةسكةرتاريةت و دريَذةدان بةو شةرِةي ئيَستا هةية، ياني دريَذةدان بةدةستيَوةرداني ولآتاني ناوضةكة لة ثيَشيانةوة ئيَران و توكيا. ياني ثيَشيَلكردني ئيرادةي سياسي خةلَكي عيَراق لة دةستبردني بؤ هةر رِيَطاضارةيةكي سياسي  بؤكؤتاييهيَنان بة نائةمني و شةرِو كوشتارو كيَشمةكيشي تايفي و قةومي و ديني. ياني ثيَشيَلكردني ئيرادةي سياسي و تةنانةت برِياري رِيَكخراوةي هةموو حزب و لايةنة سياسيةكان، ياني كردني عيَراق بة ثايةطايةكي سةربازي هةميشةيي بؤ ملهوري نواندني لةبةرامبةر دنياو ولآتاني ناوضةكةدا.

بؤ خةلَكي كوردستانيش بةهةمان شيَوة بةماناي ثيَشيَلكردني ئيرادةي سياسي خةلَكي كوردستانة لةدةستبردن بؤ هةر رِيَطاو هةنطاويَكي سياسي كة بيانةويَ سةربةخؤ لة داطيركاري و ئةمريكا بينيَن، بةمةبةستي دياريكردني ئايندةي سياسييان، ياني دريَذةدان بةو طيَذاوة سياسيةي كوردستاني تيا رِاطيراوة، ياني دريَذةدان بة بيناسنامةيي ولآتي كوردستان و بةرِةسمي نةناسيني مافي هاولآتي بووني دانيشتوانةكةي لة باري حقوقي و ولآتيةوة، ياني فةرز وةرطرتني دةسةلآتي ميليشايي ء وةستانةوة لةبةرامبةر هةر هةولَيَكدا بؤ ثيَكهيَاني دةولَةت و وياساو رِيَساي سةربةخؤي  ولاتي و ثيناسةكراو و مةدةني. ياني دةروازة بةكراوةيي هيَشتنةوة بؤ ملهوي نواندني ولآتاني ناوضةكة، ياني ميليتاريزةكردني كوردستان، ياني ثيَشيَلكردني ئيرادةي سياسي حزب و لايةنةكاني سةرساحةي سياسي، ياني كردني كوردستان بة مةيداني يةكلاكردنةوةي كيَشمةكيَشي خؤي لةطةلَ ئيَران و… تاد.

تا ئيَستا ئةوةي كة رِيَطرة لةوةي كة ئةم رِيَكةوتننامةية مؤر بكريَت، طوشاري  رِذيَمي ئيرانة، بةسةر هيَزة شيعيةكاني سةربةخؤيةوة كة مل نةدةن بةو مةرجانةو بةم رِيَكةوتاننامةية،  ئةويش نةك بة خاتري خةلَكي عيَراق و كوردستان، نةك لةبةرئةوةي كة خوازاياري كؤتاييهيَنانة بة داطيركاري و طيَرانةوةي مةدةنيةت بؤ خةلَكي كوردستان، نةك بةخاتري ئةوةي ئيرادةي سياسي خةلَكي عيَراق و كوردستاني بؤ طرنطة، نا بةلَكو بة خاتري ئةوةي دةيةويَت ئةمريكا برِواتة دةرةوةو نفوزي ونةخشي سياسي خؤي لة غيابي ئةمريكادا زياتر بكات، سةراسةري بكات، وة عيَراق و كوردستان نةبيَتة جغرافيا و مةيدانيَك بؤ كةلَك وةرطرتني ئةمريكا لة دذي ئيَران بةتايبةتيش كة كيَشمةكيَشي نيَوانيان واقعيةتيَكةو دنيا شاهيدي كيَبةركييانة، كة بةجيا لةهةر دؤسيةيةكي جيهاني و ناوضةيي هؤكاري بناغةيي كيَشمةكيَشةكةشيان عيَراق و ئايندةيةكةيةتي.

   ديارة حزبة ناسيونالستة كوردكان لة ثيشيانةوة يةكيتي و ثارتي تائيستا لةوة ئةضيت ريكةوتامةكةيان قبول بيت و ثيشوازي ليبكةن، تائيستا ئةمان لة خؤشبيني بةو ريكةوتنامةية زياتر هيضي تريان بةيان نةكردووة، يةكيتي و ثارتي و بزوتنةوةي قةومي كورد، بة ثيي ليكدانةوةي خؤيان مؤركردني ئةم ريكةوتامةية بة قازانجي خؤيان دةبينن، ولايان واية بةهةرئةندازة حزوي ئةمريكا لة عيراق و كوردستان بمينيتةوة ئةمان زةمانةتي دريذةدان بة دةسةلاتداريتيان ثاريزراو تر دةبيت، ئةمان لةم هيزانةن نة سةربةخؤيي كوردستان و نة ئيرادةي سيسياي خةلكةكةي بةهةند ناطرن و ئةوةي بؤيان طرنطة دةسةلاتي تالانضيتي خؤيانة و وةكو هةميشةش ئةيانةوي لة سيبةري داطيركاري و وولاتاني زلهيزو كيشمةكيشي ناوضةييدا طولة بةهارةي دةسةلاتيان بة سةوزي بهيلنةوة. بيطويدانة ئةوةي خةلكي كوردستان ضي بةسةرديت و ض موسيةبةتيك بة مانةوةي ئةمريكاو ميلتاريزةكردني عيراق و كوردستان و ناوضةكة بةسةر خةلكي ناوضةكة ديت.

  ئةمريكا كة خؤي هؤكاريَكي سةرةكي نائةمنكردني عيَراق و ناوضةكةية، هؤكاري سةرةكي شةرِي قةومي تايفي و مةزهةبي و ميليتاريزمة كة عيَراقي نوقمي كوشتارو خويَنكردووة، كة كوردستاني سةرطةردان و بيَناسنامةي ولآتي و بيَئايندة كردووة لة طيَذاوي سياسيدا رِايطرتووة، هاوكات بؤتة هؤكاريَك بؤ دةستيَوةرداني ولآتاني ناوضةكة بةتايبةت ئيَران و بردنة ثيَشةوةي كيَشمةكيَشي خؤي لةطةلَيدا،  بة ضوونة دةرةوةي” كردنة دةرةوةي” ئةمريكا و كؤتاييهيَنان بة دةستيَوةرداني ئيَران لة وةزعي عيراق و كوردستاندا، خةلَكي عيَراق و كوردستان ريَطايةكي ترو ضارةنووسيَكي ترو  ئايندةيةكي تر بةرِووياندا دةكريَتةوة كة داطيركاري نيية، كة ميلتاريزمي ئةمريكاو ملهوري نواندي ئيَران نيية، بةمةش هؤكارو لايةنة سةرةكيةكاني بةيةكداداني تيرؤرستي و خولَقيَنةراني شةرِي تايفي و ديني و قةومي لة ساحةكة دووردةكةونةوة. خةلَك ئاهيَكي بةبةرداديَتةوة بؤئةوةي كيَشةي خؤي لةطةلَ دةسةلآتي ميليشايي و  حزب و لايةنة بورذوازيةكان يةكلابكاتةوةو بضيَتة شةرِي ئاينندةي سياسي و داخوازيةكاني.

 خةلَكي عيَراق و كوردستان، حزب و لايةني سياسي كةخاوةني ئيرادةي سةربةخؤي خؤيانن، ئةو لايةنانةي دلَيان بؤ طيَرانةوةي ئةمنيةت ليَدةدات و لة طؤشةيةكةو خؤيان بةهاوضارةنووسي خةلَك دةزانن، تادةطات بة خةلَكي ثيَشكةوتنخواز و ئينسان دؤست، لةهةر شويَنيَك هةن ثيَويستة بةرِووي ئةم رِيَكةوتاننامة بةناو ئةمني و ديبلؤماسيةدا بوةستنةوةو نةهلَيَن ئةمة بةسةمةر بطات، ئةم رِيَكةوتننامةية كة ناوي رِيَكةوتننامةي ئةمنيية، رِيَكةوتننامةي نائةمن رِاطرتن ء ميليتاريزةكردني عيَراق و كوردستان و ناوضةكةية بؤ ضةندين دةهةي داهاتوو. ئةوةش كةدةتوانيَ بةر بطريَ بة مؤركردني ئةم رِيَكةوتننامةية و لة ئيَستاوة هةولَةكاني نةزؤك بكات، هاتنة مةيداني رِيزي خةلَكي ئازاديخواز و ثيَشكةوتنخوازة، رِيزي مؤديرنيزمي كؤمةلَطاية كة دذي كةلَةطايي ئةمريكاو ملهوري ئيسلامي سياسي و جمهوري ئيسلاميية، كةدذي ميليتاريزم و دةستيَوةرداني ولآتاني ناوضةكةية، كةدذي شةرِي تايفي و قةومي و دينيية، كة خوازياري طيَرانةوةي سةروةري و ئيرادةي سةربةخؤي خةلَكي عيَراق و كوردستانة.

ئيَمة لةحزبي كؤمؤنيستي كريَكاريي كوردستان، لةثالَ ئةم بةرة سةربةخؤ و مؤديَرنة داين، هةلَطري ئالآي ئازادين لةدذي داطيركاري، هةلَطري ئالآي سةربةخؤين بؤ كوردستان، هةلَطري ئالآي خةباتكارانةين بؤ وةدةرناني ئةمريكاو دذي دةستيَوةردانء ملهورِي نواندني هيَزةكاني جمهوري ئيسلامي ئيَران و توركيان. بانطةوازي خةلَكي كوردستان دةكةين كة بةهةموو شيَوةيةك لةدذي ئةم ريَكةوتننامة بةناو ئةمنيةي ئةمريكاو حكومةتي مالكيدا بوةستنةوةو لةطةلَ ئيَمة قؤلَي خةباتكارانةي ليَهةلَمالَن.

2008

 

لەوانەیە تۆ ئەمانەشت بە دڵ بێت

لێدوانێک بەجێ بهێلە

هاوڕێمان بن!

پەیوەندی

دەتوانن ڕاستەوخۆ پەیوەندیمان پێوە بکەن بۆ هەر سەرنج و پێشنیار و ڕاگۆرینەوەیەک، لە ڕێگای:

abdulla.mahmud@gmail.com

دیمانەی پێشەنگ