Home ئەرشیف2008 ئێستا کاتێکی گونجاوە بۆ جیابوونەوەی کوردستان و پێکهێنانی وڵاتێکی سەربەخۆ

ئێستا کاتێکی گونجاوە بۆ جیابوونەوەی کوردستان و پێکهێنانی وڵاتێکی سەربەخۆ

by Abdulla Mahmud

عبداللة مةحمودKurdistan-512__2014_11_01_h12m9s48__RM

 بةرواري 28/9 بةريَز مةسعود بارزاني كؤبونةوةيةكي لةطةلَ زؤربةي سةرنووسةري رِؤذنامةو طؤظارو بةرِيَوةبةراني تةلةفزيؤن و رِاديؤكاني كوردستان كرد.

سةرةتاي كؤبونةوةكة وتةيةكي ثيَشكةش كرد كة  ئامانجي كؤبونةوةكةي خستة رِوو. كة ضةندين تةوةرةي لةخؤي طرتبوو طرنطترينيان بريتي بوو لة وةزعي كوردستان و دووري نيَوان دةسةلآت و خةلَك، بؤضونةكان سةبارةت بة عيَراقي ئيَستاو  ئايندةكةي و سياسةتي هاوثةيماني كوردستان.

سةبارةت بة تةوةرةي يةكةم بةرِيَزيان بةدروستي باسي لة واقعيةتيَكي بةجةستةو هةمةلايةنة كرد كة دووري نيَوان دةسةلآت و خةلَكة، لةوبارةيةوة ووتي” …من هةست  ئةكةم دووريةك هةية، ئةم دووريةش رِؤذبةرِؤذ زياد دةبيَت…”

دووري نيَوان دةسةلآت و خةلَك لة كوردستان، ئةمرؤ لةهةموو كاتيَكي تر بؤتة واقعيةتيَكي بةضاو. دةسةلآت لةلايةك خةريكي ثاراستني بةرذوةندية سياسي و ئابوريةكاني خؤي و ضيني بؤرذوازي و داراكاني كوردستانةو خةلَكي كوردستانيش رِؤذ بةرِؤذ برسي ترو بيَماف ترو هةذارتر دةبن.

ئةمرؤ لة كوردستان كةمايةتيةكي كةم دةسةلآت و هةموو داهات و خيَروبةري كؤمةلَطايان لةهةموو زةمينةكاني ذياني كؤمةلَطادا بؤ خؤيان قؤرغ كردووة. لةولاشةوة خةلَكي كةم دةرامةت و هةذار كة زوربةي كؤمةلَطان، موحتاجي سةرةتاييترين ثيَداويستيةكاني بةريَوةضووني ذيان و ماف و خزمةتطوزارية سةرةتايةكانن.

قلَشتي نيَوان ئةم دووبةرةية قلَشتي نيَوان دوو ضيني كؤمةلآيةتيية، كة خاوةني بةرذوةندي و ضينايةتي تةواو لةيةك جياوازن. ئةم دووضينة ئاسؤ و ستراتيج و رِيَطاضارةو بةرنامةي جيايان بؤ كؤمةلَطا و بةرِيَوةبردني و وةلآمدانةوة بة طرفتةكاني هةية.

نزيكة 18 سالَة دةسةلآتي بةعسي سةرماية لةكوردستان و ثيَنج سالَيشة دةسةلآتي بةعس لةهةموو عيَراقدا لة طؤرِنراوة، كةضي ضيني كريَكارو خةلَكي زةحمةتكيَش لةكوردستان، كة داينةمؤي جولَةي كؤمةلَطاو ثيَكهيَناني سةروةت وساماني كؤمةلَطاية، و هةموو بناغةكاني بوون و مانةوةي كؤمةلَي لة ئةستؤية، كةضي بيَبةشترين ضيني كؤمةلَطاي كوردستانة.

ضيني كريَكار لة كوردستان جطة لة طراني و برسيَتي و بيَكاري سةرسورهيَنةر، جطة لة تةوذمي خيَراي كارو نائةمني شويَني كار، جطة لة كريَي كةم و كاري سةختي نةثساوة، جطة لة كةمترين بواردان بة رِيَكخراوبوونيان، و بةرطرتن بة ئازادي مانطرتن و خؤثيشاندان…تاد، هةميشةش هةولَدراوة بؤ سرِينةوةي ناسنامةي ضينايةتيان.  

لة بةرامبةردا تاقيكردنةوةي نزيك بة 18 سالَةي كؤمةلَطاي كوردستان، ئةو رِاستيةي نيشان داوة، كةدةسةلآتي كوردايةتي ثاريَزةري نيزامي ديليهيَنةري سةرمايةداريي كوردستانة.

لةبةرامبةر بة هةلومةرجيَكي ئاوادا كريَكاران و خةلَكي نارِازي و بةشمةينةت، يان ئةوةتا دةبيَ سةري رِةزامةندي و بيَدةنطي دابنةويَنين يان دةبيَت لةدذي ئةم هةلومةرجة، بيَنة مةيدان. رِيَطة نةدةن ضيتر ببنة سوتةمةني سياسةت و بةرذوةنديية ئابورييةكاني ضيني بؤرذوازي كورد. دووركةوتنةوةي دةسةلآت و خةلَك ئةمة مةبنا واقعيةتةكةيةتي.

تا ئةو جيَطايةش كة بة وةزعي كوردستان و ئايندةكةي دةطةرِيَتةوة بارزاني وتي”… سةربةخؤيي مافيَكي سروشتي ميللةتي ئيَمةية،… ئيَمة ثيَويستة كات بةو مةسةلةي بدةين و ئةمةش مافيَكي سروشتي ئيَمةية…” و لة دريَذيدا ووتي” ئيَستا دروشمي ئيَمة (عيَراقيَكي فيدرالي ديموكراتي ية)….”

بارزاني تا ئيَستا لاي واية بؤ سةربةخؤي ئةبيَ ضاوةرِيَ بكريَت و كات بدريَت.  لةجيَطاي جيابوونةوةش دروشمي عيراقيَكي فيدرالي ديموكراتي بةدةستةوة بطيريَت.

يةكيَكي تر لةهؤكارةكاني دووركةوتنةوةي خةلَك لةدةسةلآت بة شيَوةي طشتي طويَنةداني دةسةلآتة بة هيواو خواست و داواكاريةكاني خةلَكي بؤ ضارةسةري كيَشةو ئاينندةي سياسي كوردستان.

ئةمرؤ لةهةركةسيَكي خةلَكي كوردستان بثرسيت لةبةرامبةر وةزعي ئيَستا و تةنطذةكانيدا، بؤ ئاييندةي كوردستان ض بكريَت، يةكسةر دةلَيَن جيابونةوةي كوردستان لة عيَراق. دةلَيَن سةربةخؤيي. لة هةلَبذاردنةكاني سالَي 2005 يشدا لةو رِاثرسيية نارِةسميةي لة رِيَطةي سندوقةكاني دةنطدانةوة تةعبيري ليَكرا 98% خةلَكي كوردستان، دةنطياندا بة سةربةخؤيي.

ئةمة خواست و ئيرادةي خةلَكيية، كةضي دةسةلآت و سةرجةم بزوتنةوةي قةومي كورد، لة جيَطاي كاركردن و ضوونة ثشت ئةم خواستةي خةلَكي كوردستان، دروشمي( عيَراقي فيدرالي ديموكراتي) يان بةرز كردؤتةوة، ئةمة لةكاتيَكداية كة جطة لة هاوثةيماني كوردستاني لةهةموو عيَراقدا هيض هيَزو كوتلةيةك نيية، مةسةلةي فيدرالي بؤي مةسةلة و جيَطاي باس بيَت.

ئةمةش نيشان ئةدات  كة خواستي خةلَكي كوردستان بؤ ئاينندة سياسيةكةي لةطةلَ رِيَطاضارةو دروشمي بزوتنةوةي قةومي كورد كة ئةمرؤ يةكيَتي و ثارتي نويَنةرايةتي دةكةن، دوو رِيَطاضارةو دوو ئاسؤي جياواز بةيةكن.

بيانوي بزوتنةوةي قةومي كورد ئةوةية كة دةلَيَن ئيَستا وةختي نيية و كاتي ثيَويستة.

لة كاتيَكدا بزوتنةوةي قةومي كورد و يةكيَتي و ثارتي دةلَيَن وةختي هةلَطرتني دروشمي سةربةخؤيي نيية، كاتي دةويَت. رِؤذ بةرِؤذ كات و كارتي ثيَكةوة بوون و شةراكةتيان لةطةلَ بةغدا، كةمتر دةبيَتةوة. ئةو بةشة بؤ شةراكةت كة دواي رِوخاني بةعس كة ثيَيان درا، خراوةتة ذيَر ثرسيارةوةو داواي كةمكردنةوةيان دةكريَت. ئةمة ض لة ئيدارةي شاروشارؤضكةكاني كيَشة لةسةر، تادةطاتة مةسةلةي بودجة، ثيَشمةطة و ثؤستي ئةفسةراني كورد لة سوثا، داهاتي سامانة سروشتيةكان و نةوت و غاز، ثؤستة حكوميةكاني بةغدا، مةسةلةي سنور،….. لة لايةكي تريشةوة. ئةوة ئيستاية كة ناسيوناليزمي عةرةبي و ئيسلامي لةعيراقدا، خةريكن ثيَطةي خؤيان لةهةموو ئاستةكاندا بةهيَز دةكةنةوة بةتايبةت لة سوثادا. تةمةروكوزي دةسةلآت بةرنامةيانة.  هةرِةشةكانيشيان لة كوردستان مةبناكةي ئةم ئالوطؤرانةية لة هاوسةنطي هيَز بة قازنجيان.     

بة ثيَضةوانةي ئةو رِوانينة كة دةوتريَت جيابونةوةي كوردستان و سةربةخؤي ثيَويستي بةكاتي ترة، كات لة قازانجي خةلَكي كوردستان نيية بؤ برِيارداني جيابونةوةي لةعيَراق و ثيَكهيَناني ولآتيَكي سةربةخؤي سكولاري ناديني. ضونكة تا ديَت دةسةلآت بةرةو تةمةركوز لة ناوةند دةضيَت. هيَزة ناسيوناليستة قةومي دينييةكان خةريكي ثشت رِاستكردنةوةن و لةطةلَ بةهيَز بوونةوةو خؤ طرتنةوةيان، دةتوانن رِيَطري طةورةتر ض لة ناوخؤي عيَراق و ض لةسةر ئاستي ناوضةكةو دنيادا لةبةرامبةر بةسةربةخؤي خةلَكي كوردستاندا ثيَكبهيَنن.

ئةطةر برِوانينة ولآتاني ناوضةكةش لةوانة ئيَران و توركيا، ئةوا ئيَران بةبةرضاوي دنياوة خؤي لة كيَشمةكيَشداية لةطةلَ ئةمريكا. لة ئاستي نيَوةدةولَةتي و جةماوةري دنياي سةردةمدا تا ديَت تةركتر و بيَزاوتر ئةبيَت، ئةمة جطة لةكيَشة ناوخؤيةكاني كة يةخةطيري ئةم رذيَمة بوون، لةوانة طرفتي ئابوري، نارِةزايةتي خةلَكي، شةرِ لةطةلَ خةلَكي كوردستان.

بؤ توركياش بةهةمان شيَوة، ئيَستا توركيا شةرِي بوون بة ئةندام لة يةكيَتي ئةورثا دةكات، و كيَشةي داطيركردني قبرس لةيةخةي نةبؤتةوةو ثيَوستة ئةمة ضارةسةربكات. هةروةها كيَشةي لةطةلَ خةلَكي كوردستاني توركيا، لةطةلَ ثةكةكة، كيَشمةكيَشي نيَوان دامةزراوةي سوثاو حكومةت، ئةزمةي ئابوري… ئةم فاكتةرانةن كة دةستي رِذيَمي توركياي لةوة كورتر كردؤتةوة كة بتوانيَت بة كردةوة لةبةرامبةر خواست و ئيرادةي مليؤني خةلَكي كوردستاني يةكطرتوودا بؤ جيابوونةوة ثيَدريَذي بكات و داطيركاري بخاتة دةستوةرة.

بةهةموو ئةو فاكتانةي سةرةوةو فاكتي دوبارة دابةشبوونةوةي سةرلةنويَ دنياش كة سةرةتاكةي دةستي ثيَكردووة، ئيَستا كاتيَكي طونجاوة بؤ جيابونةوةي كوردستان وثيَكهيَناني ولآتيَكي سةربةخؤي مؤديرن و كاتيَكي طونجاويشة بؤ تورِهةلَداني دروشمي لةناوةرؤكدا وةهمي عيَراقي فيدرالي ديموكراتي. كات لة قازانجي خةلَكي كوردستان نيية و هةر رِؤذيَك دواخستني جيابوونةوةي هةريَمي كوردستان لة عيَراق، ئةوةندة طرفتةكة ئالَؤزتر و قورستر دةكات.    

خةلَكي ئازاديخواز بةطشتي و ضيني كريَكار بةتايبةتي لة كوردستان ناكريَ بيَدةنط بيَت و رِازي بيَت بةوةزعةي ئيَستاو بةو سات وسةودايةي بزوتنةوةي قةومي كورد بة كيَشةي خةلَكي كوردستانيةوة دةكات لةثيَناو ثاراستني بةرذوةنديية سياسي و ئابوريةكاني خؤي و بؤرذوازي كورد، بةلَكو دةبيَ لةدذي هةلومةرجي مؤلةقي كوردستان و ئةو طيَذاوة سياسيةي 18 سالَة تياي رِاطيراوة، و ئةو هةرِةشانةي ئيَستا لةلايةن بةغداوة لةسةر كوردستان هةية رِيَكخراو يةكثارضة ئيرادةبنويَنيَت و ئاسؤيةكي تر بؤ رِزطاري كؤمةلَطاي كوردستان لةدةست سةرمايةداران وبزوتنةوةي سياسي قةومي كورد دةربهيَنيَ و كؤمةلَطا بةدةستةوة بطريَت.

 

لەوانەیە تۆ ئەمانەشت بە دڵ بێت

لێدوانێک بەجێ بهێلە

هاوڕێمان بن!

پەیوەندی

دەتوانن ڕاستەوخۆ پەیوەندیمان پێوە بکەن بۆ هەر سەرنج و پێشنیار و ڕاگۆرینەوەیەک، لە ڕێگای:

abdulla.mahmud@gmail.com

دیمانەی پێشەنگ