عبدالله محمود
ئةم ضةند رِؤذة يادي شالآوةكاني ئةنفالة، يادي ئةو رِؤذة شومانةية كة كؤمةلَ كؤمةلَ خةلَكي بيَتاوان رِةوانةي دؤزةخ دةكران، ئةو دؤزةخةي بةعس لةدريَذةي داسةثاندني زولَمي قةوميدا بةسةر خةلَكي كوردستان و لة ذيَر بيانووي جؤراوجؤري وةكو هاوكاراني “مخةريب”دا بؤ خةلَكي نارِازي و تورِةي خةلَكي كوردستاني داخستبوو. لةماوةيةكي كةمدا بةسةدان طوندو ئاوايي خاثوركران و دانيشتوانةكةيشي كؤمةلَ كؤمةلَ رِاثيَضي بيابانةكاني خواروي عيَراق كران و كؤمةلَ كؤمةلَ كرانة ناو طؤرِي لمينةوة.
ئةمسال 20 سالَة بةسةر ذيَر لم خستن و ذيَرخاك خستني سةدان هةزار ئينساندا تيَثةرئةبيَت، وة هاوكات 20 سالَ بةسةر ثاشماوةي ئةو ئينسانانةدا تيَثةر ئةبيَت كة ثيَيان ئةوتريَت ثاشماوةكاني ئةنفال، و لة ئةنفال رِزطاريان بووة، ئةمانة كةس و كارو ئازيزاني ئةنفالكراوةكانن.
ئيَستا نزيكةي 18 سالَة بةعس لةكوردستان نةماوة، 5 سالَة بةعس لةطؤرِنراوة، كةضي ثاشماوةكاني ئةنفال، زيندوةكاني ئةنفال، جةستةي روحمردةي ئةم سةردةمةن، بةجؤريَك لةبةردةم ثرؤسةي ئةنفالدان هي بةعس نيية، هي فةيلةق و فيرقةكان و سةرؤك جاش و كريَطرتةكان نيية، ثرؤسةي ئةنفالي ئةم زةمةنة دريَذةي ثرؤسةي ئةنفالي ثيَشووة بة شيَوةي ثلة ثلة و ئةنجامدةرةكةيشي بةعس نيية، كوشتاري ثيَ بةثيَي كوردايةتيية، ثرؤسةي ئابرِوبردني بةها ئينسانيةكانة، ثرؤسةي مةمرةومةذي هيَشتنةوةي سةدان هةزار ئينسانة لة خاكي كوردستان!!دا، لةو ئؤردوطا زؤر مليانةي بةعس بة بالآي ئينساني كؤتاييةكاني سةدةي بيستي برِي.
لة كاتيَكدا دةسةلآتي كوردي هةموو سالَيَك لة يادي كارةساتي ئةنفالدا غيرةتي ئةبزويَت و بؤنةو مةراسيمي جؤراوجؤر سازئةكات بؤ روحي ثاكي قوربانياني ئةنفال، هةر لةوكاتةدا و بةدريَذايي 12 مانطةي سالَ غيرةتي ئةوةي نيية، لايةك لة كةس وكاري ئةنفالكراوةكان بكاتةوة. لايةك لةو زيندوانة بكاتةوة كةبةحةق بوونةتة قورباني مردووة ذيَرخاكخراوةكانيان.
ئاخر ئؤردويةك ئينسان كة هةموويان ضةندين ئازيزو خؤشةويستي خؤيان لةدةستداوة، هةموو رِؤذيَك ثيَويستيان بة هاوكاريية، بةهاوكاري مةعنةوي و هاوكاري مادي و دابينكردني ثيَداويستيةكانيان و قةرةبووكردنةوةيان، كةضي ئةلَيَي ئةنفالكراوةكان بؤية ذيَرخاكخراوان تا زيندوةكان و كةس وكاريان ئةنفالي ناو ئةو ئؤردوطا زؤرةملييةكان، ئةنفاليَكي تر تاقي بكةنةوة، بؤئةوةي لةويَوة لةزامي ئازيزاني لةدةست ضوويان تيَبطةن.
هاوكات لةدريَذةي هةلَرِشتني فرميَسكي درؤينة بؤ كارةساتي ئةنفال ضةندين رِيَكخراوي فاشستي ثيَكهيَنراوان، رِيَكخراوي وا كةهيض تةبايةكيان لةطةلَ ئينسان و ئينسانيةتدا نيية، ثرِاوثرِن لة قةمضيَتي، ئةو قةومضيتي يةي ئةنفال تةنها يةكيَك لة مةرطةساتةكاني دةستيةتي.
ئاخر رِيَكخراويَكي نامةدةني و شارز لة دةمارطيري قةومي، ضي فةرقة لةو دةمارطيرةيية قةوميةي بةعس، كةدرِندةيةكةي طةياند بةكيمياباران و ئةنفال و خاثوركردن.
بةكورتي ئةطةر مةرطةساتي ئةنفال، وةكو تراذيديايةكي ئينساني هاوضةرخ كةبةدةستي بةعسيية قةومضيةكان ئةنجامدرا، ئةوثةري دلَرِةقي قةومطةراكاني بةعس بووبيَت، ئةوا كةس وكاري ئةنفالكراوةكان، تراذيدياي برسيَتي و نةبووني و بيَكاري و بيَخانةولانةيي و ئاورِنةدانةوة ليَيان ئةنفاليكي ترة ثةيتا ثةيتا قوربانياني دةبينريَن.
لةهةموو ئةمانة واوةتر، خةلَكي كوردستاني ئةنفالكراو غازبارانكراوي دةستي بةعس، تائيَستا لةبةردةم هةرِةشةدان، هةرِةشةي لكاندنةوةي كوردستان بة حكومةتي مةركةزيةوة كةتائيَستا لةلايةن بزوتنةوةي دةسةلآتبةدةستي كوردستانةوة هةولَي بؤئةدريَت، هةرِةشةيةكي ئةوةندة طةورةية، كة سةرئةنجام ضةندين مةرطةساتي تري لةهةطبةكةي خؤيدا هةلَطرتووة.
ئةطةر ثيَكهيَنانةوةي دةولَةت لةعيَراقدا بةم فؤرمة قةومي وديني و تايفييةوة شانسي سةرثيَكةوتني ثيَببرِيَت، طومان لةوةدانيية ئةم دةولَةتة بةثيَي ماهيةتةكةي ناتوانيَ هةلَطري سةركوتي خةلَكي نارِازي و ثيَكهاتة جياوازةكاني عيَراق نةبيَت، دةولَةتيَكي عروبي ضؤن ئةتوانيَت مافي خةلَكي كوردستان و خةلكي تر بة ئيرادةي خؤي بةرِةسمي بناسيَت، دةولَةتيَكي ديني و تايفي ضؤن ئةتوانيَت ئازادي دينداري بؤ خةلَكي تر قبول بكات. ئةمة وةهمة، وةهمي ثةخشكراوي نةزمي ناو نةزمي نويَي دنيا.
خةلَكي كوردستان بةطشتي و هةموو ئةو ئينسانانةي ضةندين دةهةية زةرةرو زياني طياني و روحي مادييان داوة بةتايبةتي، ثيَويستة بة ضاويَكي كراوةوة برِواننة رِةوةندي رِووداوةكان، هةرضي زووة ئاسؤي رِزطاري خؤيان لة ئاسؤي بزوتنةوةي قةومي كورد بة ئةحزابي دةسةلابةدةست و بيَدةسةلاتيةوة، بة حزب و رِيَكخراوة بةناو ئينسانيةكانيةوة، جيابكةنةوة و ثةرضةمي سةربةخؤي كوردستان و ثيَكهيَناني وولآتيَكي سةربةخؤي غةيرة قةومي و عةلماني بةرزبكةنةوة. ثيَكهيَناني دةولَةتيَكي ئاوا زامني سارِيَذكردني برينةكاني ئةنفالي دويَني و ئيَستاية.
2008