Home ئەرشیف2005 نارەزایەتی روولەهەورازی خەڵک، بەفتواکان و هەرەشەکانی تاڵەبانی و هاوپەیمانەکانی خامۆش نابێتەوە

نارەزایەتی روولەهەورازی خەڵک، بەفتواکان و هەرەشەکانی تاڵەبانی و هاوپەیمانەکانی خامۆش نابێتەوە

by Abdulla Mahmud

عەبدوڵا مەحـمود220px-Jalal_Talabani_2005-09-09

لة ليَدوانيَكيَدا بؤ رِاديؤ سةوا لة ثةيوةند بة ثرؤسةي رِاثرسي بؤ دةستوري هةميشةيي عيَراق، جةلال تالَةباني سةرؤك كؤماري عيَراق!! رِايطةياند، كةوا ئةو عيَراقيانةي لةثرؤسةي راثرسيدا بة(بةلَي) دةنطيان داوة لايةنطري ديموكراسيةت وئازادي ومافي مرؤظن، ئةوانةش بة(نا)دةنطيانداوة، لايةنطري لةتيرؤرو رِيَكخراوي ئةلقاعيدةو عةرةبة شؤفينيةكانن.

جةلال تالَةبانيء سةرجةم بةثرساني ئةحزاب و لايةنة سياسيةكاني تري بةشدار لة تةقةلا بؤ داسةثاندي حكومةتيَكي قةومي ديني بةسةر خةلَكي عيراقدا، بةو وةلآمةي لةلايةن خةلَكةوة ثيَيان درايةوة لةثرؤسةي رِاثرسي بؤ دةستوري هةميشةيي عيَراقدا، هيَندة هةراسان بوون، كةهةريةكةيان بةجؤريك ئةم هةراساني و نيطةرانيةي خؤيان بةيان دةكةن و خةلَكي عيَراق بةتاوانبار دةزانن، ئةم راطةياندنةي تالَةباني يةكيَكة لةورِاطةياندنانة.

خةلَكي عيَراق بةشيَوةيةكي طشتي بة(نا)وةلآمي رِاثرسياندايةوة، بةشداري ئةم طالَتةجاريةيان نةكرد كة ناوي نرابوو راثرسي بؤ دةستوري هةميشةيي، بة قةولي حةكيم و سةراني تري ئيسلامي سياسي خةلَك ئةركيَكي خوايان رةتكردةوة، بةقةولي تالَةبانيش ئةوانةي بةنا دةنطيانداوة لايةنطري تيرؤرو رِيَكخراوي ئةلقاعيدةن.

تالَةباني كة سةرو بني زماني باسي ئازادي ومافي مرؤظة، ديموكراسي لاي تةنها ئةومانايةي هةية، ئةوةي لة بةلَي لايدا دذي ديموكراتية، ئةوةي نا بةدةميا بيَت، تيرؤرستة، ئةوةيشي سةري رِاوةشاندو ثةنجةمؤري سياسيةتء نةخشةكانيان بكات، ديموكراتخوازو لايةنطري مافي مرؤظة.

سةير ئةوةية، تالَةباني لةكاتيَكدا ئةم فتوايانة ثةخش دةكاتةوة، كةنزيك بة15 سالَة لةكوردستاندا بةرطري لةياساكاني بةعس” شؤفينيزمي عةرةبي” دةكاتء تائيَستا ئةم ياسايانة لةكوردستان كاريان ثيَدةكريت، نزيك بة 15 سالَة كوردستاني عيَراق كراوةتة مؤلَطةي دةستةوتاقمي ئيسلامي و ئيدارةكةي تالَةباني كؤمةكي مالَيان دةكات، لةحكومةتدا بةشي ثيَداون، بلَنطؤي مزطةوتةكان و دةزطاي ضاثخانةكان بؤ ئةم ئيسلاميانة بيَ سانسؤرة، هاوكات دةيان بنكةو بارةطاي ولآتاني كؤنةثةرستي ناوضةكة لةكوردستان قوتكراونةتةوة، تيروريزمي سياسي طياني سةدان ئينساني سياسي ئؤثؤزيسيؤني ولآتاني ناوضةكةي هةلَوشيوة…تاد، بةجيا لةهةمووئةمانة تائيَستا تالَةباني لةهةولَي ئةوةداية لةطةلَ تيرؤرستاندا دانوسان بكات بةقةولي خؤيان بؤ بةشداري ثيَكردنيان لة ثرؤسةي سياسي عيَراقدا، تائيَستا لةطةلَ ئةفسةراني ثلةبةرزي رِذيَمي بةعسي رِوخاودا لةدانوساندايةو بةلَيَني ثاراستنييان ثيَدةدات، تائيَستا وةفيق سامةرايي دةست تائةنيشك بةخويَني خةلَكي كوردستان و عيَراق سور مستةشاري ئةمنيةتي، نزارخةزرةجي و دةيان طةورة جةلادي تر لة لايةن تالَةبانيةوة ثشتيواني كراون، ثاريزراون، رِةوانةي دةرةوةي ولآت كراون، كةضي بةم حالَةشةوة تالَةباني بةخةلَكيَك كة شاهيدي هةموو ئةو ميَذووةن، شاهيدي نزيك بة 3سالَ تةجروبةي دواي بةعسن، شاهيدي طةورةترين ثةيام ورِاطةياندني ويَرانكردني كؤمةلَطاي عيَراقن، شاهيدي ثرؤسةي بةئةفغةنةكردني كؤمةلَطاي عيَراقن، شاهيدي سةنةدي بةيةكداداني تايفي و قةومي و دينين كة لةذيَر ناوي دةستوردا، داريَذراوة، كةضي تالَةباني دةلَيَت مادام خةلَك دةنطيان بةم سةنةدة نةداء لةراثرسيدا بةشداريان نةكردووة، ئةوا لايةنطري تيرؤرو قاعيدةو دذي مافي مرؤظ و ئازادين!!

بيَطومان تالَةباني بةم فتوايةي لةلايةكةوة برِوابوني بةديموكراسي بةكردةوةي خؤي نيشاني خةلَكي عيَراقي دواي بةعس دةدات، و هاوكات دةيةويَ لةورِيَطايةوة، وا نيشانبدات كةئةوانةي بةشداري دةنطداني دةستوريان نةكرد، ذمارةيةكي كةم بوون. لةوانةش واوةتر ئةمة ثةياميَكة رِوولةداهاتوو، ثةياميَكة رِوو لةو خةلَكةي كة لة هةلَبذادني داهاتودا بؤ ثةرلةماني عيَراق دةنط نادةن و ئةو سيناريؤيانة تةئيد ناكةن.

تالَةباني لةماوةي ئةم دوومانطةدا ئةمة دووةم فتوايةتي، فتوايةكي تريش لةبةرامبةر بةخةلَكي كةركوكي “قدسي كورستان “دا، راطةياند و بةسةراحةت ووتي ئةو خةلَكةي كةركوك بة جيَئةهيَلن و دةطةرِيَنةوة بؤ شارةكاني سليَماني و هةوليَر ئةوانةي خائين و دةبيَ دةست لة خيانةت هةلَطرن.

دةبيَ ثرسيار بكةين تالَةباني ئةم فتوايانة بؤ ئاوا ثةخش دةكاتةوة؟ بؤئاوا خةنجةري لةكالان دةركيَشاوةو هةرةشة لةخةلَك دةكات؟ بؤ ئةوةي “بةلَي” بة سياسيةت وكاركرديان نةلَيَت بة تيرؤرست و دذي ئازادي و لايةنطراني رِيَكخراوي ئةلقاعيدة ناوزةديان دةكات و دةيانخاتة ناو لستي رِةشةوة؟

رؤشنة تالَةباني و بزوتنةوةكةي بؤيةكةمجارة لة ميَذووي بزوتنةوةي كوردايةتيدا، بةشيا ثيَبرِيَت لة دةسةلآتي مةركةزيدا، بؤية دةيانةويَ ئةمة بةدةولَةت و حكومةتي ناوةندي سبةيني بسةلميَنن، و بلَيَن ئةطةر ئيَمة تاسةر بةشداري ثيَبكةن لةدةسةلآتي مةركةزدا، ئيَمةش وةكو بالَيَكي ناسيونالستي هةموو ئةوكارانةمان لةدةست ديَت كة دةولَةتء حكومةتي تاك حزبي لةدةستيهاتووة، دةيةويَ نيشاني بدات كة ئةميش وةكو يةكيَك لة رِابةراني بزوتنةوةي قةومي كورد، هةمان ئةو ئةرك و واجباتة بةجيَ دةهيَنيَت كة قةومضي و شؤفينيزمي عةرةب دةيكات، دةيةويَ بة بالَةكاني تري بةشدار لةحكومةتء دةولَةتي تازةي!! عيَراقدا بلَيَت، رِاستة زماني قسةكردنء دينء تايفةمان جياية، بةلآم بيرتان نةضيَت ئيَمةش وةكو بزوتنةوةي قةومي كورد، بةويَنةي بزوتنةوةي ناسيونالستي عةرةبي و بةويَنةي رةوتي ئيسلامي سياسي، خاوةني هةمان ئةو بةرذةوةنديانةين كة ئيَوة هةتانة، بةرذةوةندي بةشداربوون لةدةسةلآت بةمةبةستي بةرطريكردن لة بةرذةوةنديةكاني ضينة داراكان، ئةمةش بيَطومان بةبيَ هةرِةشة لةخةلَكي نةدار، بةبيَ هةرةشة لةخةلَكي نارِازي، بةبيَ هةرةشة وسةركوتي ئازادي سياسي ورِادةربرِين ممكين نابيَت.

ئةمة لةكاتيَكداية، كة تالَةباني و بزوتنةوةكةي سةرباري ئةوةي بةشدارن لة دةسةلآتي مةركةزي موةقةتي ئيَستادا، و لة جيَطاورِيَطايةكي مناسبتر لةجاران بةهرةمةندن، بةلآم هاوكات لةسةر كيَويَك لةنارِةزايةتي جةماوةريدا وةستاون، وةلآمدانةوةش بةنارةزايةتي جةماوةري بةتايبةتيش ئةو نارةزايةتيانةي  دةسةلآتي سياسي دةكةنة نيشانة، دةبيَ بةتوندي سةركوت بكريَت، ئةمةش ثيَويستي بةبيانوسازكردنة، بيانوي لايةنطري لة تيرؤريزم، ريَكخراوي ئةلقاعيدة، دذايةتي ديموكراسي ومافي مرؤظ، خيانةت و……تاد، بيانوي طةورةن و تاوانيَكن كة ليَخؤشبون هةلَناطرن، بؤية خةلَكيَك كة بةشداري دةنطداني نةكردووة، دةبيَ بةم بيانوةوة عقاب بدريَن، ئةوانةي كةركوك جيَدةهلَن دةبيَ باجي ئةم خيانةتة!!يان بدةنةوة.

تالَةباني لةثالَ خيزاني بةرةكةي خؤيدا لةقةومي عةرةبيء ئيسلامي سياسيء تايفةضيَتيدا، دةيانةويَ دةسةلآتي خؤيان لةرِيَطاي ثاشةكشةثيَكردن بةنارةزايةتي و كثكردنةوةي دةنطي “نا”يةكان، دابمةزريَنن، ئاخر ئةمة دةركيَشراوي ئةزموني رابردوي رِذيَمة سةركوتكةرةكانة، مةطةر جمهوري ئيسلامي بة سةركوتي شؤرش و خواستي خةلَك و سةركوتي دةنطي “نا” دةسةلآتي رِةشي خؤي دانةسةثاند؟ مةطةر بةعس و دةيان دةسةلآتي تري مةرط خولَقيَن هةر بةم ثرؤسةيدا خؤيان نةكردؤتة ملَؤزمي سةر دلَي خةلَك؟ تالَةباني بةو فتوايانةي دةيةويَ ئةم تةجروبانة دوبارة بكاتةوة.

تالَةباني دةزانيَت، عيَراقي دواي بةعس، عيَراقيَكي هةلَوةشاوةية، عيَراقيَكة هةموو هةولَيَكي بةرةي بؤرذوازي بؤخراوةتة طةر تادةولَةتء حكومةتي بؤ ثيَكبهيَنريَتةوة،ء لةضوار ضيَوةداية كة دةيةويَت لة ثيَكهيَنانةوةي دةولَةتء حكومةتدا، سةهمي ثيَبرِيَت، ئةورِاستية دةزانيَت كةبةرةي بؤرذوازي لةعيَراقدا بةرةيةكي نامنسةجيم و دذ بةيةكة لةثةيوةند بة ضؤنيةتي دةسةلآتداريتي داهاتوي، هاوكات ئةو رِاستية دةزانيَت كة هيض كام لة هيَزةكاني ئيَستاي سياسي عيَراق تواناي حةزفي يةكتريان لة ثرؤسةيةكي نزيكدا نية، بؤية رِيَطةي توافقاتي كاتيء بةزؤر كؤنترؤلَكراوي دةستي ئةمريكايان لةطةلَ يةكتري قبولَكردووة، تالَةباني لةدلَي وةها هةلومةرجيَكدا، فتوا دةبةخشيَتةوة، فتوايةك كةلةلايةكةوة ئةمريكا رِازي بكاتء تالَةباني بةدلَسؤزتر لةوانيتر لةبةرامبةر تيرؤردا قبولَبكاتء لةلايةكي تريشةوة دةنطي”نا”بةدذي داطيركاريء نائةمنيء هيَزةسةرتامؤخ كؤنةثةرستةكانء سيناريؤكانياندا بةهةرِةشةو ترساندن و تؤقاندن لة رِيَطاي بيانو دؤزينةوة كث بكاتةوة، تا لةورِيَطايةوة هةم دةسةلآتي ملؤزمي ئيَستا بةخةلَك بقةبلَيَنيء هةم لةحةزف بووني هيَزو لايةنةكاندا لة ثرؤسةي داهاتودا بةش و دةسةلآتي بزوتنةوةي قةومي كورد بهيَليَتةوة.

بةلآم دةبيَ تالَةباني ئةوراستية بزانيَت، ئةم فتوايانةي نابيَ بةهيض، ضونكة نة نةفرةتي رِولةهةورازي خةلَك وابةئاساني قابيلي كؤنترؤلَةو نةبزوتنةوةي قةومي كورد تواناي ئةو ئيدعايةي هةية كة ناسيوناليزمي عةرةب و ئيسلامي سياسي لة عيَراق و ناوضةكةدا هةيةتي و نة ئةمريكاش ئامادةية جيَطاو مةوقعيةتي ناسيوناليزمي عةرةب لة ستراتيجيةتي خؤيدا بة جيَطاورِيَطاي ناسيوناليزمي كورد بطؤرِيَتةوة.

15-11-2005

لەوانەیە تۆ ئەمانەشت بە دڵ بێت

لێدوانێک بەجێ بهێلە

هاوڕێمان بن!

پەیوەندی

دەتوانن ڕاستەوخۆ پەیوەندیمان پێوە بکەن بۆ هەر سەرنج و پێشنیار و ڕاگۆرینەوەیەک، لە ڕێگای:

abdulla.mahmud@gmail.com

دیمانەی پێشەنگ