عەبدوڵا مەحمود
abdulla.mahmud@gmail.com
مەکتەبی سیاسی یەکێتی و پارتی بەدوای کۆتاییهاتنی کۆبونەوەکەی ٢٤/٧/٢٠١١ ڕاگەیەندراوێکیان بڵاوکردەوە، کە تیایدا هەڵوێستی خۆیان سەبارەت بە دۆخی ناوچەکە، هەلومەرجی عێراق، هەڵوێستی ئۆپۆزیسیۆن، ڕوداوەکانی ئێستای ناوچە کێشەلەسەرەکان، پەیوەندی نێوانیان… دەربڕیووە. هەر چاودێرێکی سیاسی ویژدان زیندوو، هەرحزب و لایەنێکی سازشهەڵنەگرو سەر ڕاست، هەر نوسەر و هاوڵاتیەکی هوشیارو واقیعبین… سەرنج بداتە بەندەکانی ناوبەیاننامەکە، دەتوانێ بەسانایی دووڕوویی و نابەرپرسیاریەتی چەواشەکاری و ناڕاستی بەکردەوەی ئەم دووحزبە ببینێ کە لەبەیاننامەکەیاندا و لەبەندەکانیدا بەیانیان کردووە. یەکێتی و پارتی نابەرپرسیارنە و بەخستنەگەڕی هونەری فریودان دەیانەوێ ڕاستیەکانی پشتی بەیاننامەکەی پێ بشارنەوە. بۆ دەرخستنی راستیەکانی پشتی بەیاننامەکەو نابەرپرسیاریەتی یەکێتی و پارتی بە کورتی بەند بەبەندی هەڵوێست و کردەوەیان لەسەر ئەم چەند خاڵە، دەخەینە ڕوو.
دۆخی ناوچەکە: لە بەیاننامەکەی پارتی یەکێتیدا هاتووە “كۆبونه‌وه، له ڕوانگه‌ی مافه دیموكراسیه‌كانه‌وه، دۆخی ناوچه‌كه‌ی تاوتوێ كردو جه‌ختی كرده‌وه كه، پارتی و یه‌كێتی، وه‌كو دوو هێزی به‌رپرسیار له ئه‌زموونی دیموكراسی كوردستان، پشتیوانی مافی دیموكراسی گه‌لان ده‌كه‌ن و له هه‌ر وڵاتێكدا، بزووتنه‌وه‌ی دیموكراسی پێشبكه‌وێ و مافی دیموكراسی گه‌لان و تاكو كۆمه‌ڵه‌كان بێته‌دی، هاوئاهه‌نگه له‌گه‌ڵ ستراتیژی دیموكراسی گه‌له‌كه‌مان.له‌ناو ئه‌و وڵاتانه‌دا…”
یەکێتی و پارتی و سەرجەم بزوتنەوەی ناسیونالیستی کورد، بە پێچەوانەی ئەم بانگەشەیەوە پشتیوانی و ستایش و پیاهەڵدان بە ڕژێمە کۆنەپەرستەکانی دەوروبەرو سەرە تاوانبارەکانیان بەدرێژایی مێژوو سونەتێكی هەمیشەیی ڕابەرانی بووە. ستایش و پیاهەڵدانی بارزانی بەسەر شاهەنشای ئێران و ستایشی تاڵەبانی بەسەر تۆرکۆت ئۆزال و لەقەڵەمدانی سەدام حسین وەکو حەکەم و موهەندیسی حوکمی زاتی، تادەگاتە متمانەدان بە حوسنی مبارەک و بەشار ئەسەد و تا ڕشتنی فرمێسک بۆ خومەینی جەلاد. ئەو ڕاستیە تۆمارکراوانەن کەخەڵکی کوردستان هەرگیز بیریان ناچنەوە.
بزوتنەوەی ناسیونالیستی کورد لەجێگای پشتیوانی لەمافی خەڵکی ئەم وڵاتانەو دیموکراسی و مافی تاک و… هەمیشەو هەموو کات لەبەرامبەر بزوتنەوەی حەقخوازانەی خەڵکی ناڕازی وڵاتانی ناوچەکە، مافە فەردی و مەدەنیەکانیاندا، دەستیان لەناو دەستی جەلادان و دیکتاتۆرەکانی ئەم وڵاتانەدا بووە. هاوکاری ئەم رژێمە جەلادو چنگ بەخوێن و سەرکوتکەرانەیان کردووە. نۆکەرایەتی و پیشلەشکریان بۆ کردون، بارەگای جاسوسیان بۆیان قوتکردۆتەوە، زەمینەی هەڵسوڕان و تیرۆری چالاکوانانی ئۆپۆزیسیۆن و پەنابەرانیان، خوڵقاندووە. سەرانی ئەم ڕژێمانەیان بە دۆستی خەڵکی کوردستان ناساندووە، وە ئۆپۆزیسیۆنی ئەم وڵاتانە خراونەتە ژێر گوشارو تەنانەت هیرشی چەکدارانە. کێ پێشلەشکری یەکیتی و پارتی بۆ سوپای تورکیای بۆسەر پەکەکە لەبیرچۆتەوە؟ کێ هەیە پیشلەشکری ئێرانی بۆسەر بارەگاکانی حزبی دیموکرات بیرچۆتەوە؟ کێ دەتوانێ حاشا لە تیرۆری زنجیرەیی ئۆپۆزیسیۆنی ئەم وڵاتانە بکات لە ژێر سایەی یەکێتی و پارتیدا؟ ئەمانەن هاوکاری یەکێتی و پارتی بۆ پشتیوانی لەخەڵکی وڵاتانی ناوچەکەو مافی تاک و کۆمەڵەکان و دیموکراسی…یان ئەمانە نیشان دەدات کە یەکێتی و پارتی خۆشخزمەتچیەکی هەمیشە ئامادەی ئەم رژێمە جنگ بەخوێنانە بوون بۆ سەرکوتی مافە سەرەتاییەکان و نارەزایەتیەکانی خەڵکی ئەم وڵاتانە و لەکاتی پێویستدا کاربەدەستی دیکتاتۆرەکانیان بوون. ئەوە لە کاتێکدایە بۆ یەکجاریش یەکێتی و پارتی و حزبەکانی تری هاوپەیمان و هاوخەتیان، لەبەرامبەر سەرکوت و بێمافی، سەنگسارو پیشێلکردنی مافەفەردی و مەدەنیەکان، سەرکوتی بێپەردەی سیاسی و زیندان و ئیعدام و شاڵاوی سەبازی هیچ کام لەوڵاتەکانی ئێران و تورکیا و سوریادا، دەنگیان دەرنەهاتووە و ئامادەنەبوون تەنانەت ئیدانەی ئەم سیاسەت و سەکوت و بێمافییە ئاشکرایانەی ئەم وڵاتانە بکەن.
هه‌لومه‌رجی عێراق: بەیاننامەکەی یەکێتی و پارتی دەڵێت “كۆبونه‌وه، هه‌ستیاری هه‌لومه‌رجی عێراق و مه‌ترسیيه‌كان كه ڕووبه‌ڕووی هه‌موو لایه‌ك ده‌بێته‌وه، لێكدایه‌وه. له‌م هه‌لومه‌رجه‌شدا، پابه‌ندبوونی هه‌موو لایه‌نه‌كان به ده‌ستوری هه‌میشه‌یی، به ئه‌ركێكی نیشتیمانی و دیموكراسی بێ ئه‌ملاو ئه‌ولا ده‌زانێ… سه‌باره‌ت به سه‌رجه‌م لایه‌نه سیاسی یه تێكۆشه‌ره‌كانیش، پێمان وایه ئێستاش، ڕۆڵی كوردو هێزه سیاسیه‌كانی، ناوبژیكردنی دیموكراسیانه‌یه…”
هەستیاری وەزعی سیاسی عێراق، هیچ پەیوەندیەکی بە دەستورە کۆنەپەرستانەکەیەوە نییە، کە جگە لە یەکێتی و پارتی هیچ لایەنێکی سیاسی ناسیونالیست و ئیسلامی و تایفی عێراقی، بایی پوشێک حسابی بۆناکەن، بەڵکە کێشەی ریشەیی عێراق و کێشمەکێشی لایەنە سەرەکیەکانی لەسەر قەوارە پێدانەوەو پێکهێنانەوەی دەوڵەتی عێراقە. چ ناسیونالیزمی عەرەب و چ ناسیونال ئیسلامی و تایفی عێراقی دەیانەوێ عێراق بەوجۆرە پێکبهێنەوە، کە خۆیان دەیانەوێت. ناسیونالیزمی عەرەب خوازیارە عێراق بەجۆرە قەوارەی دەوڵەتی وەربگرێتەوە کە عەرەبی بوون ناسنامەی وڵاتیەکەی بێت و ببێتەوە بەبەشیک لە دنیای عەرەب، لە کاتێکدا رەوتە سیاسی و ئیسلام و تایفیەکان، خوازیارن عێراق بە ناسنامەی ئیسلامیەوە پێکبێت و ئەلگۆیەک بێت لە سیستەم و شێوەی دەوڵەتی جمهوری ئیسلامی. ئەمە بنەمای کێشمەکێشی هیزو لایەنە سەرەکیەکانی عێراقە، نە دەستورو نەهیچ شتێکی تر. هەروەها باس لە ئەرکی” نیشتمانی و دیموکراتی” درۆیەکی ترە. هێزە پیكهینەرو سەرەکیەکانی حکومەتی ئێستای عیراق، هیچییان نە “نیشتمانی و نە دیموکراتین” تا چاوەروانی ئەنجامدانی ئەم ئەرکانەیان پێبسپێردرێن. یەکێتی و پارتی چەندە دیموکراسین، هێندەش ئەم حزب و لایەنانەی دیموکراسین.
لەدۆخی ئێستادا کە پاشەکشەی ناچاری زوربەی هێزی سەربازی ئەمریکا، لە ئارادایە ئایندەی ململانێی هێزە سیاسیەکان، رووبەڕووی ئەگەرو شیوازی تری ململانێ و هاوسەنگی هێزی تازە دەبێت. لەو نێوەدا دەوری ناسیونالیزمی کورد و بەتایبەتیش یەکێتی و پارتی، زۆر لەوە لاواز ترە کە بتوانێت لە ناو هاوکێشەی سیاسی عێراق و ناوچەکەدا وەکو پێشوو حسابی بۆ بکرێت. یەکیتی وپارتی کە لەکوردستان روبەرووی نارەزایەتیەکی جەماوەرین و خەڵکی خوازیاری کۆتاییهینان بەدەسەڵاتی گەندەڵ و ستەمکاریانن، نە لە عێراق و نە لەناوچەکەش حەقی ئەوەیان نەماوە بەناوی خەڵکی کوردستان و بەناوی رەسمیەتی دەسەڵاتدارێتیەوە، لێدوان بدەن و شانازی بەئەزموونی شکستخواردوییان بکەن. باسی دەوری ناوبژیوانی دیموکراتیانەی یەکێتی وپارتی درۆیەکە، بۆ نیشاندانی دۆخی پرمەترسی عێراق و مەترسی ئەم دۆخە بۆسەر خەڵکی کوردستان، تا لە ڕێگای نیشاندانی مەترسی ناوەند بۆ سەر کوردستان، نارەزایەتی و تورەیی خەڵکی کوردستان پاشەکشە پێبکەن و بیکەنە بەردەبازیك بۆ خۆدەربازکردن لە نەفرەت و تورەیی خەڵک. راستی ئەوەیە کە یەکیتی وپارتی چۆن لە کوردستان لەبەدەم تورەیی و نەفرەتی خەڵکیدان، ئاواش کیرفی جێگاو ڕیگایان لە ناوەند بەرەو داکشان هاتووەو بەهەمان رادە زیاتریش پێگەیان لەناوچەکەو دنیادا ڕوو لەنشێوی زیاترە.
سه‌باره‌ت به ئۆپۆزسیۆن: یەکێک لەو بێڕێزیانەی بەرامبەر بە خەڵکی کوردستان دەکرێت، گەمەی نیوان دەسەڵات و ئۆپۆزیسیۆنە. یەکێتی و پارتی دەیانەوێ بڵێن کە کێشەی وەزعی سیاسی کوردستان ئۆپۆزیسۆنەو( بەتایبەت گۆڕان) ئەوان سەرچاوەی نارەزایەتی خەڵکی کوردستان و دنەدەری خۆپیشاندان و هاتنە سەرشەقامەکانن و ئۆپۆزیسیۆنیش دەیانەوی وانیشان بدەن کە مێژووی خۆپیشاندان و نارەزایەتیەکان، هۆشیاری سیاسی، بەرهەمی هاتنە ئارای ئەوان و دەرکەوتنیانە لە ٢٥/٧/٢٠٠٩ وە تا ئیستا، وە بەکردەوە دەیانەوێ بە دەسەڵات بڵێن ئەگەر دەتانەوێ کورستان خامۆش بێت، خۆپیشاندان و هاتنەسەر شەقام نەمێنێ، فەرموون گوێ لەئێمە بگرن، پڕۆژەکانی چاکسازیمان جێبەجێبکەن …تاد. ئەمە شێواندنی یەکێک لە حەقیقەتەکانی کوردستانە کە دەسەڵات ئۆپۆزیسیۆن بەنەخشەوە پیادەی دەکەن. جەنگی پرۆژەکان، جەنگ و ململانێی حزبییە. نە مێژووی هوشیاری سیاسی کوردستان و نە خۆپیشاندان و نارەزایەتیەکان و هاتنە سەرشەقام بەرهەمی سەرهەڵدانی بزوتنەوەی گۆڕانەو نە وەڵامدانەوەی دەسەڵات بە پرۆژەکانی ئۆپۆزیسیۆن بەمانای کۆتاییهاتنی نارەزایەتی و هاتنە سەرشەقامی خەڵک و بزوتنەوە کۆمەڵایەتیەکانە. ململانێی نیوان چینەداراکان و دەسەڵاتەکەیان لەگەڵ چینە نەدارەکان و داوا داخوازیەکانی خەڵکی کرێکارو زەحمەتکێشی کوردستان، مێژوو ململانێیەکی نەپساوەو هەمیشەیی چینایەتی کۆمەڵگای چینداگری کوردستانە. خۆپێشاندان و نارەزایەتیەکان ریشەیان لە نابەرابەری ئابوری و پەیوەندی زاڵمانەی سەرمایەداری دایە. ئۆپۆزیسیۆنی ناسیونال- بۆرژوازی کورد بەشێکن لە پارێزەری سیستەمی زاڵ و باوی سەرمایە لە کوردستان. پرۆژەکانیشیان جگە لەمزادەیەکی سیاسی و جگە لە کەناڵێک بۆ ململانێ حزبی و گۆرینی هاوسەنگی هێز بەقازانجی خۆیان بۆ پلەیەک بەرزتر لە پلەبەندی حزبی زیاتر هیچی تر نییە. یەکێتی و پارتی هەوڵیان ئەوەیە ئەم راستیە لە چاوی کۆمەڵگا و ڕای گشتی بشارنەوە. هەروەها یەکێتی و پارتی لایان وایە لە رێگای درێژەدان بە کۆبونەکانەوە، شەقام خامۆش رادەگرن و بە هێنانەگۆری پرۆژەی چاکسازی بەرامبەر پرۆژەکانی ئۆپۆزیسێۆنیش هەوڵدەدەن ئیحتوای پرۆژەکانی ئۆپۆزیسیۆن بکەن و ئەم چەکی مزایەدەیە لەدەستی گۆران و هاوپەیمانییە ئیسلامیەکانیان دەربهێنن.
هەرچی ئۆپۆزیسێۆنیشە هەموو هەوڵکیان بۆئەوەیە یەکێتی و پارتی پرۆژەکەیان بەهەر شێوەیەک بێت قبوڵ بکەن، تا دواتر هەر هەنگاوێکی حزبە دەسەڵات بەدەستەکان کەلەژێر گوشاری جەماوەریدا ناچارن ئەگەر ڕوکەشیش بێت ئەنجامی بدەن، بە دەسکەوتی خۆیان بە کۆمەڵگا بفرۆشنەوە. بەم شێوەیە چ دەسەڵات و چ ئۆپۆزیسیۆن دەیانەوێ داواو داخوازیە رەواکانی خەڵکی کوردستان بە بارمتە بگرن و بیکەنە فایلی سات و سەودای سیاسی نێوانیان.
ڕوداوه‌كانی سنوری كوردستان: لە پەیوەند بە دەستیوەردانی ئاشکرای ئێران و تورکیا، بە دیاریکراویش لە پەیوەند بە تۆپبارانی ناوچە سنوریەکانی هەرێم و ئێران و خەسارەتێک کە لە ململانێێ ناسیونالیزمی کوردی ئێران” پژاک” و دەسەڵاتی کۆنەپەرستی جمهوری ئیسلامیدا، دەکەوێتەوە، یەکێتی و پارتی خەریکن فرمێسکی ساختە بۆ خەڵکی ناوچە سنوریەکان و قوربانیان و زەرەرمەندانی هەڵدەڕێژن.
دیارە کورتکرنەوەی دەستێوەردانی ئێران لە عێراق و هەرێمی کوردستاندا، بۆ تۆپبارانەکانی ئەم دواییەی کوردستان کە تا ئێستاش بەردەوامە، ریاکاریی و فریوکارییەکی ئاشکرایە. به‌زاندنی سنوره‌كان و هێرش و بۆمبابارانی ناوبه‌ناو یان زۆر جار درێژماوه‌ی هێزه‌كانی جمهوری ئیسلامی و ڕژێمی توركیا، ته‌نها گۆشه‌یه‌ك ولایه‌نێكی ده‌ستێوه‌ردانی ئه‌م رژێمانه‌یه له وه‌زعی ١٩ ساڵه‌ی كوردستان و ٨ ساڵه‌ی عێراقدا. ده‌ستێوه‌ردان و بۆمبارانی ناوچه سنورییه‌كان و زۆرجاریش له‌شكركێشی درێژه‌ی دەستێوه‌ردانێكی هه‌مه‌لایه‌نه‌تره كه ئه‌م رژێمانه په‌یره‌وی ده‌كه‌ن.
ده‌ستێوه‌ردانی ئه‌م رژێمانه به كردنه‌وه‌ی ده‌یان بنكه‌و باره‌گای جاسوسی كه له‌ژێرناوی جیاجیادا كراونه‌ته‌وه، ده‌ستی پێكردووه. به تیرۆری سه‌دان كادرو هه‌ڵسوراوی ئۆپۆزیسۆن درێژه‌ی پێدراوه، به پشتیوانیكردن له‌هێزو لایه‌نه به‌كرێگیراوه‌كانیان به‌وپه‌ری خۆی گه‌یشتووه، بە هێنانیان لە لایەن یەکێتی و پارتیەوە بۆ سەر یەکتر لەشەڕی دەسەڵاتیاندا هیچ سنورێکی نەهێشتۆتەوە، له‌دریژه‌ی ئه‌مانه‌دا و پاشان كێشراوه‌ته لەشکرکێشی سه‌ربازی و بۆمباباران کە هەر کاتێک بە پێویستی بزانن…تاد.
بێگومان بوونی و پژاك و پەکەکە واقعیه‌ته، به‌ڵام بوونی ئه‌مانه هۆكاری سه‌ره‌كی له‌شكركیشی و ده‌ستیوه‌رانی هه‌مه‌لایه‌نه‌ی ئێران نییه، له‌به‌سره‌و خواروی عیراق نه‌پژاك هه‌یه و نه په‌كه‌كه، به‌ڵام ده‌ستێوه‌ردانی جمهوری ئیسلامی و به ئاشكراو بێپه‌رده‌یه، یان ئه‌گه‌ر پژاک و په‌كه‌كه و هیچ كه‌س و هیچ جموجۆڵێك و چالاكی و باره‌گایه‌كیشی نه‌بێت له كوردستان و ناوچه سنوریه‌كان، دیسان ئێران دەست لە ملهوری نواندن هه‌ڵناگرێت، بۆیه پژاک و په‌كه‌كه ته‌نها پاساوێكن. ئێران نایەوێت ئیرادەی سیاسی خەلکی کوردستان سەربەخۆ بێت. به‌جیا له‌وەش ده‌یەوێ نه‌خشی سیاسی خۆیان له‌دوای پاشه‌كشه‌ی زوربەی هێزە سەربازییەکانی ئه‌مریكا له عێراقدا زیاد بکات، ئه‌مه جگه له‌وه‌ی وه‌زعی ئەزمەگرتووی دەوڵەتی و حکومەتی لەعیراق و كوردستان كراوه‌ته سه‌كۆ و كه‌ناڵیك بۆ یه‌كلاكردنه‌وه‌ی كێشمه‌كێشی خۆیان له‌گه‌ڵ ئه‌مریكا.
هه‌ڵوێستی ده‌سه‌لاتی ناسیونالیستی كورد، هەڵوێستێکی زۆر ریاکارانەیە، هه‌مان ئەو بیانوانە دەکەنە پاساوی لەشکرکێشی ئێران و تورکیا، کە ئێران و تورکیا هەمیشە خۆیان کردویانەتە بیانوو بۆ ملهوڕی نواندن. گوایە پەکەکە و پژاک لە سنورەکانەوە دزە دەکەنە ناو ئەو وڵاتانە لەکاتێکدا سه‌یر ئه‌وه‌یه خۆیان”پارتی و یه‌كێتی” بیریان چۆته‌وه كه چۆن له سیگۆشه‌ی عیراق ئیران توركیاوه، چۆن له ئیران و سنوره‌كانی توركیاوه هه‌م باره‌گاو هه‌م جموجۆڵی سه‌ربازیان بووه، ته‌نانه‌ت خۆیان پیشله‌شكریان كردووه بۆ هه‌ردوو ئه‌م ده‌وله‌تانه له‌دژی رژیمی به‌عس و ته‌نانه‌ت له‌دژی یه‌كتریش بۆراگرتنی باڵانسی هیزیان لە شەڕی ناوخۆدا. كه‌چی ئیستا هه‌ڵسوران و چالاكی بۆ ئۆپۆزیسۆنی ئه‌م وڵاتانه به كاری تێكده‌رانه‌و پێشلەشكردنی سه‌روه‌ری و ئه‌منی وڵاتی!! ده‌زانن.
به‌م باگراوه‌نده واقعییه‌وه، هیچ لەوە ڕۆشنتر نییە کە یه‌كیتی و پارتی ملیان داوه به هه‌ردوو رژیمی توركیاو ئیران كه هاوكاریان بكه‌ن له‌سه‌ركوتی ئۆپۆزیسۆنه‌كانیان. هەربۆیەشە له‌به‌رامبه‌ر له‌شكركیشی و ده‌ستێوه‌ردانی هه‌مه‌لایه‌نه‌ی ئه‌م رژیمانه‌دا بیده‌نگه‌یان هه‌ڵبژاردووه. ته‌نانه‌ت هه‌واڵی بۆردومان و له‌شكركیشیه‌كان به‌جۆریك باس ده‌كه‌ن كه هی وڵاتێكی تر بێت و هیچ په‌یوه‌ندی به‌ده‌سه‌ڵاتی ئه‌وان و خه‌ڵكی كوردستانه‌وه نه‌بێت. هه‌ر خودی ئەمانەش نیشان ئه‌دات كه ئه‌م ده‌ستێوه‌ردان و بۆمباباران و له‌شكركێشیانه به‌ئاگاداری ده‌سه‌ڵاتی كوردی و به‌پێی ڕێكه‌وتنامه‌یه‌ك ده‌بریته پێشه‌وه. ئەو بەڵگەنامانەی ئەم ماوەیە کەوتنە دەستی میدیاکان، خۆشخزمەتی دەسەڵاتی کوردی بەڕژێمی ئێران کردە راستیەکی حاشاهەڵنەگر لە چاوی خەڵکی کوردستانەوە، بۆیە دەربڕینی شەرمنانەو نارەسمی ناڕەزایەتی بەرامبەر بەتۆپبارانەکانی ئێران و ڕشتنی فرمێسک بۆ هاوڵاتیانی ناوچە سنورییەکان، درۆیەکی هێندە ئاشکرایە، کە پاساو هەڵنەگرە.
تاوانه‌كانی ناوچه كێشه له‌سه‌ره‌كان: سەرەتا دەبێ بپرسین، کێ کێشەی ئەو ناوچانەی ئێستا پێیدەوتریت ناوچەی کێشەلەسەر، دروست کردووە؟ ئایا دانیشتوانی کەرکوک، خانەقین و موسڵ، جەلەولاو سەعدیە…سەرچاوەی کێشەکانن؟ یان هیزو لایەنی سیاسی؟ ئایا هۆکارەکەی جێبەجێنەبوونی مادەی ١٤٠؟ بێگومان ئەوەی کێشەی بۆخەڵکی هەموو ئەو ناوچەو شوێنانە دروستکردووە، وە لەهەوڵی قوڵکردنەوەو فراوانکردنیدان، حزب و هێزە سیاسیە قەومی و تایفی و دینیە کوردو عەرەبەکانن و تاوانباران لەو دۆخەی بەسەر دانیشتوانی ئەم شوێنانەیاندا سەپاندووە. هەروەها مانەوەی ئەم کێشانەو بەردەومبوونیان بەجیا لەوەی پوچی بانگەشەی فیدرالیزم دەردەخات هاوکات مەترسی فدرالیزمی قەومی لەسەر ئاییندەی ئەم خەڵکە دەخاتە ڕوو، مەترسی ڕاگرتنی دانیشتوانی ئەم ناوچانە بۆ بەگژیەکداکردن و خوێنڕیژی کە رەوتە قەومی و دینی و تایفیە کۆنەپەرستەکانی عێراق لەپشتیەوەن. هەروەها پوچی ڕیکەوتنامەی ١٨ خاڵی، بنبەستی مادەی ١٤٠، درۆی تەوافوقی سیاسی نیشاندەدات، کە یەکێتی و پارتی بەسەرکەوتن و دەسکەوتی گرنگ لەوەسفکردنیان ناکەون. لە هەموو ئەمانە واوتر ئامانج لە وروژاندنی ئەم کەیسە، کەیسی ناوچە کێشەلەسەرەکان، بۆ ئەوەیە فایلی ململانێی خەڵکی ناڕازی کوردستان لەدژی دەسەڵاتی پارتی و یەکێتی هەڵبپەسێرێ و خەڵکی کوردستان بە بیانووی هەرەشەی دەرەکی و چارەسەرنەبوونی پرسەکانی لەگەڵ بەغدا بترسێنی و دەستی ئاوەڵابێت بۆ سەرکوتی هەرخۆپیشاندان و دەنگێکی ناڕەزایەتی لە ژێر ناوی بوونی هەڕەشەی دەرەکیدا.
پاراستن و په‌ره‌پێدانی په‌یوه‌ندی دوو قۆڵی پارتی و یه‌كێتی: دواین بەندی بەیاننامە هاوبەشەکەی پارتی و یەکێتی پێداگرییە لەسەر پەرەدان بەپەیوەندی دووقۆڵی نێوانیان لەهەموو ئاستەکاندا بە گیانی رێکەوتنامەی ستراتیجی. بێگومان بەهۆی ئاڵوگۆڕ لە هاوسەنگی هێزی یەکێتی و پارتیدا بە قازانجی پارتی، و بەهۆی ئەم ئاڵوگۆڕانەی لەدوای کەوتنی بەعس و لێکترازانی یەکێتی و پێکهاتنی بزوتنەوەی گۆڕان و خۆپیشاندانەکانی ئەم دوایەی کوردستان…ڕیکەوتننامەی ستراتیجی بە رادەیەکی زۆر چۆتە ژێر پرسیار و پێناسەکردنەوەی تازە. بەڵام ئەم پیداگرتنەوەیە بۆ ئەوەیە تا ئەوەندەی دەکرێت یەک دەست خۆیان ئامادەبکەن بۆ روبەڕوبوونەوەی دەسەڵاتی وەلەرزەکەوتوویان لەبەردەم نەفرەتی قوڵ و لێوان لێوی خەڵکی کوردستاندا.
کۆتایی تەموزی ٢٠١١